ਕਿਸੇ ਮੁਖ਼ਬਰ ਦੀ ਮੁਖ਼ਬਰੀ ਉੱਤੇ ਭਾਈ ਵਰਿਆਮ ਸਿੰਘ ਖੱਪਿਆਂਵਾਲ਼ੀ ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਦੀ 6 ਨੰਬਰ ਚੁੰਗੀ ਕੋਲ਼ ਬੱਸ ਵਿੱਚੋਂ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਏ ਗਏ। ਥਾਣੇਦਾਰ ਸ਼ਾਮ ਸੁੰਦਰ ਨੂੰ ਤਾਂ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ਼ ਖ਼ਾਸ ਹੀ ਕਿੜ ਸੀ। ਕਈ ਦਿਨ ਤਸੀਹੇ ਦੇਣ ਮਗਰੋਂ ਕਤਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੁਲੀਸ ਨੇ 31 ਅਕਤੂਬਰ 1986 ਨੂੰ ਜੈਤੋ-ਕੋਟਕਪੂਰਾ ਰੋਡ ’ਤੇ ਢੈਪਈ ਪਿੰਡ ਕੋਲ਼ ਨਹਿਰ ਦੀ ਪਟੜੀ ’ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਣ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਜਾਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। 10 ਨਵੰਬਰ 1986 ਨੂੰ ਭਾਈ ਵਰਿਆਮ ਸਿੰਘ ਖੱਪਿਆਂਵਾਲ਼ੀ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਅਰਦਾਸ ਮੌਂਕੇ ‘ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਮਾਲਵਾ ਕੇਸਰੀ ਕਮਾਂਡੋ ਫ਼ੋਰਸ’ ਦੇ ਮੁਖੀ ਲਈ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਭਾਈ ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ਬੁੱਧ ਸਿੰਘ ਵਾਲ਼ਾ ਦਾ ਨਾਂ ਸਰਬ-ਸੰਮਤੀ ਨਾਲ਼ ਮੰਨ ਲਿਆ।
31 ਅਕਤੂਬਰ 1984 ਦਾ ਦਿਨ ਜਦੋਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਸਰਬਉਚ ਧਰਮ ਅਸਥਾਨ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਢੁਹਾਉਣ ਦੀ ਦੋਸ਼ੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦਾ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਕਤਲ ਹੋਇਆ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਂਗਰਸੀ ਆਗੂਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਤੇ ਹੱਲਾਸ਼ੇਰੀ ਵਿਚ ਭੜਕੀ ਭੀੜ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਬੇਦੋਸ਼ੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ ਤੇ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ। ਦਿਨ ਦਿਹਾੜੇ ਹਜਾਰਾ ਸਿੱਖਾ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ । ਗਲਾ ਵਿੱਚ ਟਾਇਰ ਪਾਏ ਗਏ । ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆ ਤੇ ਬੀਬੀਆ ਨੂੰ ਵੀ ਬਖਸ਼ਿਆ ਨਾ ਗਿਆ । ਲਗਭਗ 10,000 ਸਿੱਖ ਦਿੱਲੀ ਦੀਆ ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਕਤਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪਰ ਸਰਕਾਰੀ ਅੰਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਕੇਵਲ 2733 ਹੀ ਦੱਸੀ ਗਈ । । ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਿੱਲੀ ਵਾਲੀ ਦਰਿੰਦਗੀ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ।
ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਇਸ ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਹਮਾਇਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਸੀ । ਦਿੱਲੀ ਟਰਾਸਪੋਰਟ ਦੀਆ ਸਰਕਾਰੀ ਬੱਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਗੁੰਡੇ ਢੋਏ ਗਏ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੁੰਡਿਆ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ, ਟਾਇਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਥਿਆਰ ਵੀ ਦਿੱਤੇ ਗਏ । ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਇਨ੍ਹਾਂ ਫਿਰਕੂ ਭੀੜਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਮਦਦ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਕਾਗਰਸੀ ਲੀਡਰ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਵੋਟਰ ਸੂਚੀਆ ਫੜੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨ-ਦੇਹੀ ਕਰਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਫਿਰਕਾ-ਪ੍ਰਸਤ ਗੁੰਡਿਆ ਨੂੰ ਹਦਾਇਤਾਂ ਜਾਰੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ । ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਕਤਲੋਗਾਰਤ ਮਚੀ ਹੋਈ ਸੀ । ਸਿੱਖ ਬੀਬੀਆ ਦੀ ਪੱਤ ਲੁੱਟੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ । ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾਂ ਨਵੇ ਬਣੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਬੇਸ਼ਰਮੀ ਦੀਆ ਸਭ ਹੱਦਾਂ ਪਾਰ ਕਰਦਿਆ ਇਸ ਅਣ-ਮਨੁੱਖੀ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਜਾਇਜ ਠਹਿਰਾਇਆ ਕਿ “ਜਬ ਬੜਾ ਪੇੜ ਗਿਰਤਾ ਹੈ ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਹਿਲਤੀ ਹੈ” ।
ਅਜਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਸੂਬੇ ਜਾਂ ਨਵੇਂ ਰਾਜ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਲੱਗੇ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਬੋਲੀ ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਗੱਲ ਆਈ ਤਾਂ ਨਹਿਰੂ ਮੁਕਰ ਗਿਆ । ਫਿਰ ਸਿੱਖਾਂ ਵੱਲੋਂ ਮੌਜ਼ੂਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬੇ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ 19 ਸਾਲ ਸੰਘਰਸ਼ ਲੜਿਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 49,000 ਸਿੱਖ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਅੰਦਰ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੇ, ਅਨੇਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਚਲੀਆਂ ਗਈਆਂ । ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ 2 ਅਕਤੂਬਰ 1952 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬੇ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਅੰਦਰ ਖਾਨਾਜੰਗੀ ਤਾਂ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬਾ ਨਹੀਂ (2 ਅਕਤੂਬਰ 1952 ਨੂੰ ਟਾਈਮ ਲੰਦਨ ‘ਚ ਛਪਿਆ) ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 17 ਨਵੰਬਰ 1960 ਨੂੰ ਰੂਦਰਪੁਰ ਦੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਖੇ ਜਦੋਂ ਕੁਝ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬੇ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਨਾਅਰੇ ਲਾ ਕੇ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਤਕਰੀਰ ਵਿਚ ਵਿਘਨ ਪਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਚੀਕ ਕੇ ਕਿਹਾ ‘ਮੂਰਖੋ ਤੁਹਾਡਾ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਰਹਿ ਗਿਆ, ਤੁਸੀਂ ਉਥੇ ਜਾਉ, ਇਥੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ?’ (ਦਾ ਟਾਇਮਜ਼ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ 4 ਨਵੰਬਰ 1960)
6 ਅਪਰੈਲ 1955 ਨੂੰ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬਾ ਬਾਰੇ ਨਾਅਰਾ ਲਾਉਣ ਉਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿਤੀ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ 3 ਤੇ 4 ਜੁਲਾਈ ਦੀ ਦਰਮਿਆਨੀ ਰਾਤ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿਚ ਭਾਰੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਪੁਲਿਸ ਭੇਜ ਦਿਤੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਸਰਾਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੁ ਰਾਮਦਾਸ ਵਿਚੋਂ ਲੀਡਰਾਂ ਸਮੇਤ ਸੈਂਕੜੇ ਅਕਾਲੀ ਵਰਕਰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਏ I 9 ਅਕਤੂਬਰ 1960 ਨੂੰ ਬਠਿੰਡਾ ਜੇਲ੍ਹ ਅੰਦਰ ਅਕਾਲੀਆਂ ਉਤੇ ਲਾਠੀ ਚਾਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਤੇ ਗੋਲੀ ਚਲਾਈ ਗਈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਚਾਰ ਅਕਾਲੀ ਵਰਕਰ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ I ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ 19 ਵਰ੍ਹੇ ਪਿਛੋਂ ਲੰਬੇ ਸੰਘੱਰਸ਼ ਬਾਅਦ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬੇ ਦੀ ਇਹ ਮੰਗ ਪ੍ਰਵਾਨ ਹੋਈ ਤਾਂ ਕੇਂਦਰ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰਾਂ ਛਾਂਗ ਕੇ ਛੋਟੇ ਤੋ ਛੋਟਾ ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਪਖੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸੂਬਾ ਬਣਾਇਆ। ਇਸ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਈ ਇਲਾਕੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਖੇ ਗਏ,ਇਸ ਦੇ ਹੈਡ-ਵਰਕਸਾਂ ਤੇ ਡੈਮਾਂ ਉਤੇ ਕੇਂਦਰ ਨੇ ਅਪਣਾ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ, ਇਸ ਦੇ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਗਵਾਂਢੀ ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦੇ ਦਿਤਾ ਗਿਆ।
ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 2 ਨਵੰਬਰ, 1780 ਈ: ਵਿਚ ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ ਵਿਖੇ ਸੁਕਰਚੱਕੀਆ ਮਿਸਲ ਦੇ ਸਰਦਾਰ ਸ. ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਬੁੱਧ ਸਿੰਘ ਰੱਖਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸਰਦਾਰ ਮਹਾਂ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਮਿਲੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਜਿਹਲਮ ਦਰਿਆ ਦੇ ਆਸ – ਪਾਸ ਕਾਬਜ਼ ਚੱਠਿਆਂ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਚੋਂ ਜੇਤੂ ਹੋ ਕੇ ਘਰ ਪਰਤ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤ ਦਾ ਨਾਮ ਬੁੱਧ ਸਿੰਘ ਦੀ ਬਜਾਇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰੱਖਿਆ।
ਭਾਈ ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਉਰਫ਼ ਭਾਈ ਫ਼ੌਜਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ ਸੰਨ 1965 ਵਿੱਚ ਮਾਤਾ ਮਹਿੰਦਰ ਕੌਰ ਦੀ ਕੁੱਖੋ,ਸ.ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਖੇ ਪਿੰਡ ਵੜਿੰਗ ਮੋਹਨਪੁਰ ,ਨੇਡ਼ੇ ਸਰਹਾਲੀ-ਚੋਹਲਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ |
ਸਿੱਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਦਿਆ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਨੇ 1984 ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ 18-19 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਦਿੱਤੀ। ਸ੍ਰੀ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਫ਼ੌਜੀ ਹਮਲੇ ਸਮੇਂ ਆਪ ਬਾਬਾ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਡੇਰੇ ਸਰਹਾਲ਼ੀ ਵਿਖੇ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡੇਰਾ ਕਰਮੂਵਾਲ਼ਾ ਜੋ ਕਿ ਮੰਡ ਦੇ ਨੇਡ਼ੇ ਸੀ,ਵਿਖੇ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਉਣ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਆਪ ਦੇ ਜੂਝਾਰੂ ਸਿੰਘਾਂ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨਾਲ਼ ਕਾਫ਼ੀ ਪਿਆਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਲੰਘਦੇ ਜੁਝਾਰੂ ਸਿੰਘ ਇਸ ਡੇਰੇ ‘ਚੋਂ ਹੋ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਅਤੇ ਭਾਈ ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਸ਼ਰਧਾ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ਼ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦਾ ਪਾਣੀ ਛਕਾਉਂਦੇ। ਪੁਲਿਸ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਪੈ ਗਈ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਵੀ ਕੀਤਾ । ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਆਪ 1986-1989 ਤੱਕ ਨਾਭਾ ਜੇਲ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਰਹੇ ।
ਇੱਕ ਦਿਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਪੁਲੀਸ ਪਾਰਟੀ ਆਪ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਲੱਗ ਗਈ। ਆਪ ਖ਼ਾਲੀ ਹੱਥ ਸਨ,ਇਸ ਲਈ ਪੁਲੀਸ ਨੂੰ ਝਕਾਨੀ ਦੇ ਕੇ ਇੱਕ ਕੋਠੀ ਵਿੱਚ ਜਾ ਵੜੇ। ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਕੋਠੀ ਨੂੰ ਘੇਰਾ ਪਾ ਕੇ ਆਪ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਆਪ ਉੱਪਰ ਅੰਨ੍ਹਾਂ ਤਸ਼ੱਦਦ ਕੀਤਾ। ਅਖੀਰ 3 ਨਵੰਬਰ 1990 ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੁਲਤਾਨਵਿੰਡ ਨਹਿਰ ਤੇ ਇੱਕ ਮੁਕਾਬਲੇ ਚੋ ਮਾਰੇ ਜਾਣ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਦੇ ਕੇ ਪੁਲੀਸ ਨੇ ਆਪ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ।
ਭਾਈ ਮਹਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ “ਪਾਲੀ” ਦਾ ਜਨਮ 26 ਜਨਵਰੀ 1964 ਨੂੰ ਨਾਨਕੇ ਪਿੰਡ ਪੈਂਸਰਾ ( ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ) ਵਿਖੇ ਮਾਤਾ ਮਹਿੰਦਰ ਕੌਰ ਜੀ ਕੁਖੋਂ ਹੋਇਆ | ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸ.ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ‘ਤੇ ਆਪ ਜੀ ਦਾ ਪਿੰਡ ਲਕਸ਼ੀਹਾਂ ਜੋ ਬਲਾਕ ਮਾਹਿਲਪੁਰ (ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ) ਵਿਚ ਪੈਂਦਾ ਹੈ | ਆਪ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਧਾਰਮਿਕ ਰੁਚੀਆਂ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਸਨ |ਆਪ ਧਾਰਮਿਕ ਪੱਖੋਂ ਇੰਨੇ ਪਰਪੱਕ ਸਨ ਆਪਣਾ ਦੋਵੇਂ ਵਖਤ ਕਿਤੇ ਵੀ ਹੋਣ ਨਿਤਨੇਮ ਜਰੂਰ ਕਰਦੇ | ਗੁਰਸਿੱਖੀ ਪ੍ਰਤੀ ਪਿਆਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਰੋਮ-ਰੋਮ ਵਿਚ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ |
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਮਾਹਿਲਪੁਰ ‘ਚ ਪੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਇਕਾਈ ਦੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਪਰਧਾਨ ਬਣੇ ‘ਤੇ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਜਥੇਬੰਦੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ‘ਚ ਡਟ ਗਏ |ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਚੱਲਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਬਹੁਤ ਤੰਗ-ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰਕੇ ਅੰਨ੍ਹਾਂ ਤਸ਼ੱਦਦ ਕੀਤਾ ।
ਧਰਮ- ਯੁੱਧ ਮੋਰਚੇ ‘ਚ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਐਕਸ਼ਨ ਕਰਦਿਆਂ ਪੰਥ ਦੀ ਬਖਸ਼ੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਅੰਤ ਮਿਤੀ 2 ਨਵੰਬਰ 1987 ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਸਤਵੀਰ ਸਿੰਘ ਉਰਫ ਸ਼ਿੰਦਾ ਈਸਰੋਵਾਲ ਆਦਮਪੁਰ(ਜਲੰਧਰ),ਚਰਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀਤਾ ਹੇੜੀਆਂ( ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ )’ਤੇ ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੰਮਾ ਭੀਲੋਵਾਲ (ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ) ਸਮੇਤ ਪਿੰਡ ਬਡਲਾ ਥਾਣਾ ਸਦਰ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਮੁਖਬਰ ਨੇ ਮੁਖਬਰੀ ਕਰਕੇ ਸੁੱਤੇ ਪਇਆਂ ਨੂੰ ਧੋਖੇ ਨਾਲ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ | ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਉਪਰੰਤ ਪੁਲਿਸ ਵਲੋਂ ਆਪ ‘ਤੇ ਆਪ ਦੇ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘਾਂ ‘ਤੇ ਅੰਨਾ ਤਸ਼ੱਦਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਪੋਸਟ ਮਾਰਟਮ ਵੇਲੇ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਸਾਫ਼ ਦਿਸ ਰਿਹਾ ਸੀ | ਅੰਨਾ ਤਸ਼ੱਦਦ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਐਸ.ਐਸ.ਪੀ ਸੁਰੇਸ਼ ਅਰੋੜਾ,ਏ.ਐਸ.ਪੀ ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਅਤੇ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਐਸ.ਐਚ.ਓ ਥਾਣਾ ਮਾਹਿਲਪੁਰ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਬਾਬੇ ਦੇ ਬਾਗ ਬਾੜੀਆਂ ਕਲਾਂ (ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ) ਅੰਬ ਤੇ ਜਾਮਣ ਦੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਰੱਸੇ ਨਾਲ ਬੰਨ ਕੇ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਆਪ ਦੇ ਸਾਥੀ ਸਿੰਘ ਸਤਵੀਰ ਸਿੰਘ ਉਰਫ ਸ਼ਿੰਦਾ ਈਸਰੋਵਾਲ (ਆਦਮਪੁਰ) ਨੂੰ ਝੂਠਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਤਕਰੀਬਨ ਤੜਕਸਾਰ ਮਿਤੀ 3 / 1 1 / 1987 ਨੂੰ 3 ਵੱਜ ਕੇ 45 ਮਿੰਟ ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਮਾਰ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ‘ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਦੋਵੇਂ ਸਿੰਘਾਂ ਨੂੰ ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਥਾਣੇ ਦੇ ਏਰੀਏ ‘ਚ ਝੂਠਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਬਣਾ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ |
ਮਹਾਰਾਜਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਪੁੱਤਰ ਸੀ, ਜੋ ਸ਼ੇਰ-ਏ-ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੱਦੀ ਤੇ ਬੈਠਾ ।
9 ਅਕਤੂਬਰ 1939 ਨੂੰ ਡੋਗਰਿਆ ਨੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਉਸਦੇ ਖਾਸ ਮਿੱਤਰ ਅਤੇ ਸਲਾਹਕਾਰ ਚੇਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਜੇ ਨੂੰ ਕੈਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਉਨ੍ਹਾ ਬੜੀ ਸਾਜਿਸ਼ ਅਧੀਨ ਮਹਾਰਾਜਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਕੰਵਰ ਨੌਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਉਧਰ ਡੋਗਰਾ ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਮਹਾਰਾਜਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕੈਦ ਦੌਰਾਨ ਖਾਣੇ ਵਿੱਚ ਥੋੜਾ-ਥੋੜਾ ਜਹਿਰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਦੇਣ ਲੱਗ ਪਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੀ 5 ਨਵੰਬਰ 1740 ਨੂੰ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ।
ਭਗਤ ਬੇਣੀ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਨਗਰ ਗਗਨੰਤਰਿ, ਗਯਾ, ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਪਿਤਾ ਸ਼੍ਰੀ ਨਿਰਮਾਇਲ ਜੀ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਆਤਮ ਦੇਵੀ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ । ਆਪ ਜੀ ਕਰਮ-ਕਾਂਡ ਦੇ ਸਖਤ ਵਿਰੋਧੀ ਸਨ ਅਤੇ ਲੁਕ ਲੁਕ ਕੇ ਭਗਤੀ ਕਰਿਆਂ ਕਰਦੇ ਸਨ ਜਦਕਿ ਘਰਦਿਆਂ ਤੇ ਬਾਹਰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਕਿ ਮੈਂ ਰਾਜ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰ ਹਾਂ। ਆਪ ਦੀ ਗੁਪਤ ਭਗਤੀ ਬਾਰੇ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ : . ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੇਣੀ ਭਗਤਿ ਕਰਿ ਜਾਇ ਇਕਾਂਤ ਬਹੈ ਲਿਵ ਲਾਵੈ।
ਕਰਮ ਕਰੈ ਅਧਿਆਤਮੀ ਹੋਰਸੁ ਕਿਸੈ ਨ ਅਲਖੁ ਲਖਾਵੈ।
ਘਰਿ ਆਇਆ ਜਾ ਪੁਛੀਐ ਰਾਜੁ ਦੁਆਰਿ ਗਇਆ ਆਲਾਵੈ।
ਭਗਤ ਜੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਸ਼ਬਦ ਧੰਨ ਧੰਨ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ਸੁਭਾਇਮਾਨ ਹਨ । ਪਹਿਲਾ ਸ਼ਬਦ ਸ੍ਰੀ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਅੰਗ 93 ਤੇ, ਦੂਜਾ ਰਾਮਕਲੀ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਅੰਗ 974 ਤੇ ਅਤੇ ਤੀਜਾ ਸ਼ਬਦ ਰਾਗ ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਵਿੱਚ ਅੰਗ 1351 ਤੇ ਦਰਜ਼ ਹੈ ।
5 ਨਵੰਬਰ 1840 ਈ: ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਪਿਤਾ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਜਦੋਂ ਕੰਵਰ ਨੌਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਸ਼ੇਰ-ਏ-ਪੰਜਾਬ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਮਾਧ ਦੇ ਕੋਲ ਹੀ ਕਰਕੇ ਵਾਪਸ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਨਾਲ ਹਜ਼ੂਰੀ ਬਾਗ ਦੀ ਉੱਤਰੀ ਡਿਉਢੀ ਦਾ ਛੱਜਾ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਕੰਵਰ ਨੌਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਉੱਪਰ ਡੇਗ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਛੱਡਾ ਡਿਗਣ ਨਾਲ ਕੰਵਰ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਿਆ। ਸ਼ਾਹ ਮੁਹੰਮਦ ਨੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ-ਸ਼ਾਹ ਮੁਹੰਮਦਾ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਥਾਉਂ ਮੋਇਆ,ਕੌਰ (ਕੰਵਰ) ਸਾਹਿਬ ਭੀ ਸਹਿਕਦਾ ਆਇਆ ਈ।ਕੰਵਰ ਨੌਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜ਼ਖਮੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿਚ ਕੰਵਰ ਦੇ ਸੱਟਾਂ ਤਾਂ ਥੋੜ੍ਹੀਆਂ ਹੀ ਲੱਗੀਆਂ ਸਨ ਪਰ ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਡੋਗਰੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ਕੋਲੋਂ ਸਿਰ ਉੱਪਰ ਹੋਰ ਸੱਟਾਂ ਮਰਵਾ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਇਸ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਕੰਵਰ ਨੌਨਿਹਾਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣੇ ਨਾਲ 8 ਨਵੰਬਰ 1840 ਈ: ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਦਰਬਾਰ ਦਾ 19-20 ਸਾਲ ਦਾ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦਾ ਵੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਸਾਥੋਂ ਵਿਛੜ ਗਿਆ।
ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 1270 ਈਸਵੀ ਨੂੰ ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਪਿੰਡ ਨਰਸੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹਿੰਗੋਲੀ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਜੋ ਕਿ ਹਜੂਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੈ, ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ । ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾਮਸ਼ੇਟ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਗੋਣਾ ਬਾਈ ਸੀ । ਉਸ ਸਮੇਂ ਊਚ – ਨੀਚ ਦੀ ਭਿੱਟਤਾ ਨੇ ਨੀਚ ਜਾਤੀਆਂ ਨਾਲ ਪਸ਼ੂਆਂ ਵਾਲਾ ਵਰਤਾਵਾ ਕਰਨਾ ਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਧਾਰਮਿਕ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਾਣ ਦੀ ਇਜ਼ਾਜਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾਹੀ ਪ੍ਰਭੂ ਭਗਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਸੀ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਬੇਇਨਸਾਫੀਆਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਬੁਰਾਈਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਬੁਲੰਦ ਅਵਾਜ਼ ਉਠਾਈ । ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਘੁਮਾਣ ਵਿਚ ਵੀਹ ਸਾਲ ਰਹੇ । ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੇ 61 ਸ਼ਬਦ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ 18 ਰਾਗਾਂ ਵਿਚ ਦਰਜ ਹਨ ।