1921 ਮਹੰਤਾਂ ਤੋਂ ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਅਜਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਮੋਰਚਾ ਅਰੰਭ ਹੋਇਆ । ਇਹ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੀ । ਭਾਈ ਹਜ਼ਾਰਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਇਸ ਲਹਿਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਬਾਬਾ ਬਘੇਲ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਵੰਸ਼ ਵਿੱਚੋ ਸਨ । ਇਥੇ ਹੀ ਭਾਈ ਹੁਕਮ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪਾਈ ।
ਇਸ ਤਰਾ ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਕੁਰੱਪਟ ਮਹੰਤਾਂ ਤੋਂ ਅਜਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ 2 ਸਿੰਘਾ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪਾਈ ਅਤੇ 17 ਸਿੰਘ ਜਖਮੀ ਹੋਏ ।
26 ਜਨਵਰੀ 1986 ਨੁੰ ਸ੍ਰੀ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸਿੱਖ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਫ਼ੈਡਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਵੱਲੋਂ ਸਰਬੱਤ ਖਾਲਸਾ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ I ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਸਰਬੱਤ ਖਾਲਸਾ ਇਕੱਠ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਹਰ ਹੀਲਾ ਵਰਤਿਆ ਪਰ ਧੰਨ ਹਨ ਗੁਰੂ ਦੇ ਪਿਆਰੇ, ਜਿਨਾ੍ ਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਦੀਆ ਕੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਮਘੋਰੇ ਕੱਢ ਦੇ ਸੰਗਤ ਨੂੰ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ । ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆ ਸਾਰੀਆ ਸੜਕਾ ਸੀਲ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸੰਗਤਾਂ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਇਕੱਤਰ ਹੋਈਆ ।
ਸਰਬੱਤ ਖਾਲਸੇ ਵੱਲੋਂ ਲਏ ਫੈਸਲਿਆ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜ ਮੈਂਬਰੀ ਪੰਥਕ ਕਮੇਟੀ ਬਣਾਈ ਗਈ,ਜਿਸ ਵਿਚ ਗਿਆਨੀ ਅਰੂੜ ਸਿੰਘ ਭਾਈ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਉਸਮਾਨ ਵਾਲਾ,ਬਾਬਾ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਮਾਨੋਚਾਹਲ,ਭਾਈ ਧੰਨਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭਾਈ ਵੱਸਣ ਸਿੰਘ ਜ਼ਫ਼ਰਵਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਭਾਈ ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ ਰੋਡੇ ਨੂੰ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਜਥੇਦਾਰ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੇਲ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਰਬੱਤ ਖਾਲਸਾ ਵਲੋਂ ਭਾਈ ਗੁਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕਾਉਂਕੇ ਨੂੰ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਜਥੇਦਾਰ ਥਾਪਿਆ ਗਿਆ ।
ਕੌਮ ਤੇ ਹੋ ਰਹੇ ਜੁਲਮਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਹਾਰਦਿਆ ਜਥੇਦਾਰ ਭਾਈ ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਤਹਿਤ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਿਆ ਹੀ ਭਾਈ ਹਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਸਿਖ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿਤੀ । ਕੌਮੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਦਿਆ ਝਬਾਲ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲਾਲ ਘੁਮਾਨਾ ਪਿੰਡ 1 ਅਗਸਤ 1990 6 ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਪੁਤਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ 29 ਘੰਟੇ ਦਾ ਅਸਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੋਇਆ | ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬਠਲ ਅਤੇ ਭਾਈ ਹਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੱਬਰ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਗਏ , ਭਾਈ ਹਰਦੇਵ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੂਸਰੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਓਥੋਂ ਨਿਕਲਣ ਚ ਸਫਲ ਹੋ ਗਏ I
26 ਜਨਵਰੀ 1991 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ , ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਲਾਲ ਘੁਮਾਨਾ ਪੀੜ ਤੋਂ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਸਵੇਰ ਦੇ 5 ਵਜੇ ਇੱਕ ਝੂਠੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਹੀ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰ ਦਿਤਾ । 5 ਫਰਵਰੀ 1991 ਦੇ ਦਿਨ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਅਰਦਾਸ ਮੌਕੇ ਕਈ ਪੰਥਕ ਸੰਗਠਨਾਂ, ਸਿੱਖ , ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਏ ।
ਜਥੇਦਾਰ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਬੱਬਰ ਅਤੇ ਭਾਈ ਵਧਾਵਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਖ ਨੇ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਅੰਦੇਲਨ ਵਿੱਚ ਓਹਨਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਕੇ ਵੱਡਮੁੱਲਾ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ | ਭਾਈ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਸਰੀਰਕ ਕੱਦ ਅਤੇ ਬੋਲਣ ਦੇ ਸ਼ਾਹਿਨਸ਼ਾਹੀ ਅੰਦਾਜ਼ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਕੇ ਭਾਈ ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਬੱਬਰ ਜੀ ਨੇ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ” ਪ੍ਰਿੰਸ ‘ ਖਿਤਾਬ ਦਿਤਾ ਅਤੇ ਆਪ ਜੀ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਸਿੰਘ ”ਸ਼ਹਿਜਾਦਾ” ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਸੀ I